Wat is een buy-out?

Met een buy-out wordt doorgaans gedoeld op de afkoop van exploitatierechten. Tegen een vaste prijs (‘lumpsum’), vaak inbegrepen in het honorarium, worden alle rechten in één keer aan de producent overgedragen.

Het is aan te raden om in het contract de vergoeding voor de overdracht van rechten apart, dus los van het honorarium, te benoemen. In de wet staat dat voor de overdracht van rechten en exploitatie van het filmwerk door de producent aan de maker een billijke vergoeding moet worden betaald. Van het recht op een billijke vergoeding kan geen afstand worden gedaan. Het valt te betwijfelen of een vaste vergoeding vooraf “billijk” is, in tegenstelling tot een percentage van opbrengsten. Naast vergoedingen van de producent heeft een regisseur recht op proportionele vergoedingen voor bepaalde vormen van gebruik, die collectief worden geïnd (zie hierna onder VEVAM). 

Zijn er richtlijnen voor honoraria?

De Europese belangenorganisatie FERA, heeft richtlijnen gepubliceerd waarin ook het honorarium van de regisseur aan de orde komt: 

www.filmdirectors.eu/wp-content/uploads/2011/11/guidelines_digital.pdf

Het Nederlands Filmfonds stelt een maximum aan de bijdrage die het fonds aan de honoraria van makers levert bij het verstrekken van subsidies.  Zie: https://www.filmfonds.nl/media/inline/2019/1/7/financieel_en_productioneel_protocol_1_februari_2018-16667700.pdf

In Nederland is het moeilijk om richtlijnen vast te stellen, omdat dit nu in strijd is met de mededingingswetgeving. Recentelijk heeft de Tweede Kamer echter een motie aangenomen die collectief onderhandelen over vergoedingen in de creatieve sector mogelijk moet maken. Die mogelijkheid wordt nu onderzocht. 

Ik heb een percentage van de opbrengst afgesproken. Hoe kom ik er achter of en hoe mijn film wordt geëxploiteerd en wat het oplevert?
Allereerst is het zaak om in het contract vast te leggen dat de producent opgave doet van de exploitatie(resultaten) en daar een termijn aan te verbinden (bijvoorbeeld opgave binnen een maand na afloop van ieder kalenderkwartaal/halfjaar/jaar). Als die afspraken niet worden nagekomen, dan is het verstandig de producent daar tijdig (schriftelijk) aan te herinneren.
In dit verband is het ook nuttig dat je afspreekt dat je de boekhouding mag (laten) controleren. Zie het voorbeeld regie-contract van DirectorsNL: dit wordt geregeld in artikel 8 over informatie- en inzagerechten van de regisseur.

Wat is VEVAM?

VEVAM is de auteursrechtenorganisatie voor regisseurs van film- en televisiewerken in Nederland. Circa 2200 regisseurs zijn bij VEVAM aangesloten.

VEVAM incasseert auteursrechtelijke vergoedingen voor het gebruik, zoals openbaarmaking, doorgifte, privé kopiëren, uitlenen, van audiovisuele werken. VEVAM verdeelt dit geld onder de rechthebbenden, de regisseurs van de betreffende films en televisieprogramma’s. Zie www.vevam.org

Wat is het verschil tussen een vergoedingsrecht en een exploitatierecht?

De Auteurswet kent de regisseur bepaalde exploitatierechten toe. Dat betekent dat een regisseur de bevoegdheid heeft om exploitaties toe te staan of te verbieden. 

Voor sommige vormen van gebruik, zoals privé kopiëren en uitlenen, heeft de wetgever bepaald dat die niet kunnen worden verboden, maar dat regisseurs dan wél aanspraak hebben op een vergoeding. Die vergoedingen worden voor de regisseurs geïncasseerd en verdeeld door VEVAM. 

Voor kabeldoorgifte van filmwerken staat in de wet dat hiervoor uitsluitend collectief toestemming kan worden verleend. VEVAM verleent die toestemming namens alle regisseurs.

Welke collectieve vergoedingen zijn er ?

Op 1 juli 2015 is het nieuwe Auteurscontractenrecht in werking getreden. Dit betekent onder meer dat een regisseur in ruil voor de overdracht van bepaalde exploitatierechten aan de producent, aanspraak heeft op een “proportionele” vergoeding voor die exploitaties. Dit geldt vooral voor de uitzending van filmwerken. Van deze aanspraken kan je geen afstand doen en ze kunnen uitsluitend collectief worden uitgeoefend. 

VEVAM incasseert deze vergoedingen voor regisseurs.

Voor VOD exploitatie heeft VEVAM speciale afspraken gemaakt, op basis waarvan VEVAM een vergoeding bij VOD aanbieders kan claimen.  Daarvoor moeten er wel aan je contract bepaalde afspraken worden toegevoegd, zie ook het voorbeeldcontract. Voor meer informatie zie: www.vevam.org/voor-regisseurs/welke-vergoedingen-keert-vevam-uit/video-on-demand/ 

Daarnaast kennen we nog andere collectieve vergoedingen, zoals de Thuiskopievergoeding (www.vevam.org/voor-regisseurs/welke-vergoedingen-keert-vevam-uit/thuiskopie/) en de Leenrechtvergoeding (www.vevam.org/voor-regisseurs/welke-vergoedingen-keert-vevam-uit/leenrecht/).

Wat wordt bedoeld met ‘het derdenbeding’?

De hierboven genoemde afspraken tussen VEVAM en RODAP over VOD omvatten afspraken over een ‘derdenbeding’. Afgesproken is dat de Nederlandse producenten en omroepen aan VOD exploitanten van films, dat zijn de platforms die online filmwerken tegen betaling aan consumenten aanbieden, een verplichting opleggen om een vergoeding voor de regisseurs aan VEVAM te betalen voor VOD-exploitatie. De afspraak tussen VEVAM en RODAP geldt dus voor derden, vandaar ‘derdenbeding’. 

Als mijn film in het buitenland wordt uitgezonden, krijg ik dan ook geld van VEVAM?

Ja, VEVAM incasseert en verdeelt ook vergoedingen voor het gebruik van Nederlandse filmwerken in het buitenland. Het is afhankelijk van de situatie per land, of er een regeling voor collectieve vergoedingen aan filmmakers is en of een lokale zusterorganisatie van VEVAM actief is.  VEVAM ontvangt uit diverse landen kabel- en thuiskopie gelden bestemd voor Nederlandse regisseurs. 

Meld gebruik van je filmwerken in het buitenland bij VEVAM

In het geval je kennis hebt van een uitzending van je werk in het buitenland, kan je VEVAM daarover altijd een mail sturen via vevam@cedar.nl. 

Heeft een regisseur recht op naamsvermelding?

Ja, de wet voorziet in dit recht, als onderdeel van de zogenoemde persoonlijkheidsrechten. Een persoonlijkheidsrecht is een recht van de maker, bedoeld om de persoonlijke band tussen de maker en zijn werk te beschermen. Er geldt zelfs een speciale bepaling die recht geeft op vermelding op de titelrol. Overigens heeft een regisseur ook het recht om zijn naam niet te laten vermelden.

Kan je afstand doen van de persoonlijkheidsrechten in je contract?

Gedeeltelijk. Van het recht om je te verzetten tegen misvorming, verminking of aantasting van de film, kan géén afstand worden gedaan.

Kan een regisseur zeggenschap over de ‘final cut’ eisen?

Wie beslist wat de finale versie van een filmwerk zal zijn? In de wet staat dat de producent beslist wanneer het filmwerk “vertoningsgereed” is, tenzij schriftelijk anders is overeengekomen.  Er bestaat voor een regisseur dus geen recht op de ‘final cut’. Het is daarom belangrijk om hierover goede afspraken te maken met de producent, waarbij het soort filmwerk een rol kan spelen. Over het algemeen is de zeggenschap over de ‘final cut’ een balans tussen de commerciële belangen van de producent enerzijds en de artistieke belangen van de regisseur anderzijds. 

Wat is het auteursrecht?

Het auteursrecht geeft de maker het recht om bepaalde exploitatie (gebruik) van zijn werk toe te staan of te verbieden. In beginsel vereist iedere exploitatievorm aparte toestemming. Het auteursrecht kun je daarom ‘opsplitsen’ in verschillende rechten en bevoegdheden. Zie het als een taart, waarbij verschillende stukken aan verschillende personen kunnen worden gegeven of verkocht.

Wie heeft het auteursrecht?

De maker van een werk heeft het auteursrecht. Bij een filmproductie zijn er meerdere makers, zoals de scenarist en de regisseur. 

De wet heeft bepaald dat de exploitatierechten van een filmwerk worden vermoed te zijn overgedragen aan de producent, tenzij er iets anders wordt afgesproken. 

Hoe zit het met auteursrechten als ik in loondienst ben?

Als je als regisseur in loondienst werkt, heeft de wet bepaald dat de rechten bij de werkgever berusten. Tenzij anders overeengekomen, wordt de werkgever als maker aangemerkt. Het moet dan wel gaan om producties die ‘in de tijd van de baas’ en volgens de taakomschrijving in het arbeidscontract zijn gemaakt. 

Wat houdt het Auteurscontractenrecht in?

Het Auteurscontractenrecht is een aantal extra bepalingen in de Auteurswet, dat probeert om de auteur meer bescherming te bieden. Het Auteurscontractenrecht heeft bijvoorbeeld bepaald dat je mogelijk, als de film een groot succes blijkt, een aanvullende vergoeding kunt claimen. Het Auteurscontractenrecht geeft ook het recht om een geschil met de producent of een andere exploitant in bepaalde gevallen voor te leggen aan een speciale geschillencommissie, en geeft daarnaast het recht om evident onredelijke contractsbepalingen te laten schrappen.

Waar vind ik meer informatie over de Geschillencommissie Auteurscontractenrecht?

Er is een brochure met informatie over de Geschillencommissie en hoe een klacht kan worden ingediend beschikbaar: www.degeschillencommissie.nl/media/2400/acrz-brochure.pdf